Jos: Buitenlandse hulp doodt ontwikkeling

Zo. Ik ben hier nu bijna een week. De hoogste tijd om eens wat wereldproblemen te analyseren én op te lossen. Ik ben de beroerdste niet. De koe bij de horens pakken. Het beest in de bek kijken.

Mijn handen jeuken om hier, op deze eervolle plaats, uit de doeken te doen waarom arme landen arm zijn. Heel stoer als geograaf beginnen over warme landen met onvruchtbare bodems waar Malaria nog altijd heerst en waar geen toegang is tot de wereldoceanen. Deze landen moeten een relatief hogere investering doen om mee te kunnen in de vaart der volkeren, maar dat kunnen ze niet, juist omdat ze arm zijn. Cirkel rond, boek gesloten.

De oplossingen liggen voor de hand (gek eigenlijk, dat niemand dat toepast!). Als je veel te bieden hebt, hoef je alleen nog maar de vrije markt te stimuleren. Als burgers onderdrukt worden, maak je gewoon mensenrechten een substantieel onderdeel van je beleid. En als dat komt omdat er conflict is, los dat dan eerst op.

Wat ook erg lekker is, is schrijven waarom wij er met onze witte neuzen tussenuit moeten. Je schrijft een oneliner als “foreign aid kills development” of een boek met de titel ‘Dead aid’ en klaar ben je. Heerlijk. Weer een hoofdpijndossier minder. En je hoeft ook niet de betweterige, bazige, patriarchale blanke uit te hangen.

Om te zorgen dat jij het met mij eens bent (wat wel zo lekker is), hoef ik niet veel te doen. De beelden van de armsten van de wereld omvatten zowat alle uitersten, zodat aan elk van bovenstaande theorie wel een mouw te passen is. Armen zijn lui, maar ook ondernemend. Loyaal en egocentrisch tegelijk, zowel agressief als passief en, als kers op de taart, (dit viel me al op tijdens het vak ‘sustainable development’) zowel hulpeloos als zelfvoorzienend. Hebben we dan een scherp beeld? Ik dacht het ook. Niet.

Ik heb geen enkel geloof of afgebakende visie. Het enige wat ik weet is dat complexe problemen altijd meerdere oorzaken hebben en op verschillende plaatsen in de wereld anders bestreden moeten worden. Ik denk, nee ik voel ook dat we iets met elkaar te maken hebben. De mensen die ik hier in Gambia (een van de armste landen ter wereld) ontmoet voelen tegelijk heel dichtbij (als je een lach ontvangt) als heel ver weg (als je met de handen van de grond zit te eten). Het voelt heel natuurlijk om de helpende hand te bieden waar het kan, zonder jezelf helemaal weg te cijferen.

Amartya Sen doet op zijn (zeer positieve) manier mee met het gooien van wat quote’s om deze wereld te begrijpen. Zo zei hij: “Poverty is not just a lack of money; it is not having the capability to realize one's full potential as a human being.” Als armoede ervoor zorgt dat je geen kansen krijgt, dan is het creëren van kansen (of mensen die nu pakken of niet) wel een mooie uitdaging. Dacht ik zo.

Heb jij wel een omkaderde theorie als gaat om ‘sustainable development’? Is er een boek dat je aanraadt? En denk je dan aan onderwijs, of aan zorg of bijvoorbeeld micro-finance?